Zegar słoneczny na Wzgórzu katedralnym we Fromborku

Strona jest nieaktywna od 2015 r. i zawiera nieaktualne informacje.
Ponieważ nadal odwiedza ją wiele osób, a jej tworzenie zajęło mi kilkanaście lat
i jest w dużym stopniu "zapisem kopalnym" mojej ówczesnej osobowości,
pozostawiam ją do celów archiwalnych.
Masz pytanie? Napisz do mnie.

Zegar słoneczny

Będąc latem na wakacjach we Fromborku mam niejednokrotnie okazję obserwowania takiej sytuacji: wiele osób wiedzionych naturalną ciekawością natychmiast porównuje czas wskazywany przez zegar słoneczny (zdjęcie) umieszczony nad wejściem do biblioteki (zdjęcia) z czasem podawanym przez własny zegarek. Pierwszą ich reakcją jest zdanie w rodzaju: "Eee tam, co to za zegar! Spóźnia się o godzinę!" Tymczasem fromborski zegar słoneczny (ani żaden inny tego typu) nie spóźnia się — to nasze zegarki w niektórych porach roku spieszą się w stosunku do niego o mniej więcej godzinę! Jaki wobec tego czas pokazuje zegar słoneczny? Jest to tak zwany miejscowy prawdziwy czas słoneczny. Znaczenie tej nieco przydługiej nazwy jest proste: czas słoneczny — wiadomo; miejscowy — bo w określonym punkcie Ziemi; prawdziwy — bo pokazywany niejako "na żywo" przez samo Słońce (istnieje jeszcze pojęcie czasu średniego — pokazują go nasze własne zegarki). W każdym miejscu na Ziemi lokalny czas słoneczny jest w danej chwili inny. A dlaczego "spóźnia się"? Po prostu dlatego, że zazwyczaj zapominamy o tym, że latem obowiązuje tzw. czas letni, który jest sztucznie przesunięty o jedną godzinę naprzód w stosunku do czasu zimowego, który — w przybliżeniu — pokazują zegary słoneczne. Dlaczego natomiast "w przybliżeniu"? Jak wyjaśniałem wyżej, nasz czas jest czasem średnim — takim, jak gdyby Słońce pokonywało swoją pozorną drogę wzdłuż ekliptyki ruchem jednostajnym. Byłoby tak zaś w przypadku, gdyby orbita Ziemi wokół Słońca była okręgiem, a nie elipsą, jak jest w rzeczywistości. Z eliptycznego kształtu orbity naszej planety wynika niejednostajny ruch Słońca po ekliptyce a stąd różnica pomiędzy średnim a prawdziwym czasem słonecznym. Różnica ta nazwana zostałą równaniem czasu. Na początku sierpnia równanie czasu ma wartość około minus 6 minut. Tyle trzeba odjąć od wskazania zegara słonecznego, by otrzymać godzinę na naszym zegarku. No i oczywiście nie można zapomnieć o dodatkowej, "letniej" godzinie.