Wahadło Foucaulta w Krakowie

Poniższy opis historii wahadła Foucaulta w krakowskim kościele Św. Piotra i Pawła jest autorstwa Pana dr Adama Michalca (obecnie [luty 2001] sekretarza Polskiego Towarzystwa Astronomicznego — organizacji skupiającej polskich astronomów zawodowych), za którego przygotowanie serdecznie Mu dziękuję. Moja ingerencja ograniczyła się do nieznacznych przeróbek, nie wpływających na sens i treść tekstu oraz do przygotowania wersji HTML.

W czerwcu 1949 roku Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii przeprowadziło eksperyment w krakowskim kościele Św. Św. Piotra i Pawła z wahadłem zawieszonym w kopule latarni. Jego długość wynosiła 46,5 m, a okres wahań T=13,68 sekund. W jego zawieszaniu brał udział Pan Maciej Mazur, późniejszy prezes PTMA.

W roku 1991, w 500. rocznicę przybycia Mikołaja Kopernika na studia do Krakowa i w 140. rocznicę doświadczenia Foucaulta, postanowiono powtórzyć to doświadczenie. Organizował to Komitet Obchodów 500-lecia podjęcia studiów przez Mikołaja Kopernika oraz PTMA. Brałem udział w zawieszaniu tego wahadła. Kula była zrobiona na nowo, gdyż poprzednia zaginęła. Ufundowało ją Przedsiębiorstwo Zmechanizowanych Robót Inżynieryjnych z Krakowa. Jej masa wynosi 16 kg. Pierwsze oficjalne uruchomienie nastąpiło 19 czerwca 1991 r. Ogółem odbyło się ok. 350 pokazów uruchomienia wahadła. Ze względu na prowadzone w 1994 roku prace renowacyjne w kościele Św. Św. Piotra i Pawła wahadło zostało zdemontowane i przetransportowane do Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Jagielońskiego "Fort Skała".

Z okazji 600-lecia odnowienia Akademii Krakowskiej postanowilismy (Obserwatorium UJ i PTMA) powtórzyć to piękne i pouczające doświadczenie, tym bardziej, że zakończono prace restauracyjne w kopule kościoła. Za zgodą proboszcza ks. doc. dr hab. Mariana Jakubca w dniu 20 lipca 2000 r. podjąłem wraz z kolegą dr Maciejem Winiarskim zakonczoną sukcesem próbę zamontowania wahadła w latarni kopuły. Pierwsze w tej serii uroczyste uruchomienie wahadła odbyło się 18 września 2000 r. Sądzimy, iż był to najlepszy sposób uczczenia zbliżającej się 510. rocznicy przybycia Mikołaja Kopernika do Krakowa oraz 150. rocznicy (8 stycznia 1851 r.) dokonania przez Foucaulta doświadczenia w Panteonie.

W dniach 30 września — 1 października ub. r. odbywał się w Krakowie "Jarmark Fizyczny". Z tej okazji wykonaliśmy parę pokazów z wahadłem, z nową kulą o masie 25 kg, ufundowaną przez Instytut Fizyki UJ (prof. Wróbel), z laserem zamontowanym u dołu. Instytut Fizyki UJ dorobił również pojemnik z piaskiem. Dotychczas (tzn. do 21 lutego 2001 r. — przypis TL) przeprowadziliśmy jeden pokaz z sypiącym się strużką piaskiem — wahadło kreśli piekną "kokardę".

Dotychczas miałem — wraz z dr Henrykiem Brancewiczem (obecnie prezesem PTMA) - kilkanaście pokazów.

Długość wahadła (drut, nie lina!) wynosi 46,5 m. Zamocowane jest na dębowej belce w zawieszeniu cardanowskim, wyłożone jest teflonem. Pokazy robimy najczęściej w czwartki od 10.00 do 13.00 co godzinę. Można dla grup zamawiać inne terminy, o ile kościół jest wolny. Za pokazy płaci się wstęp do krypty ks. Piotra Skargi.

Pokazy robimy społecznie dla popularyzacji idei Mikołaja Kopernika i doniosłości dowodu, że Ziemia jednak wiruje wokół osi.

[ Zasada działania wahadła ]

[ Strona główna | Informacje techniczne | Nowości | Mapa strony | PGP ]

Ostatnia aktualizacja: 12 marca 2001


© 1999–2018 by Tomasz Lewicki